Bractwo Zabrodzkie

Zabytkowy młyn „Nowość” w Niegowie

Od początku istnienia stowarzyszenia zabiegaliśmy o rewitalizację dawnego młyna motorowego „Nowość” w miejscowości Niegów pochodzącego z lat 20. XX wieku, w którym zachowały się unikatowe urządzenia młyńskie.

Stanowi on ciekawy przykład zabytku techniki pochodzący z lat 20. XX wieku. Nadana obiektowi nazwa „Nowość” podkreślała nowoczesność technologii zastosowanych przy budowie zakładu i rozwiązaniu ciągu produkcyjnego z napędem centralnym opartym na silniku gazowym i zespole gazogeneratora.

📍Niegów, ul. Warszawska 8

Historia

Ściany nośne 3- kondygnacyjnego budynku produkcyjnego, w części podpiwniczonego wzniesiono z betonowych prefabrykowanych bloczków. W roku 1928 właściciel młyna sprowadził silnik gazowy wyprodukowany w Szwajcarskiej Fabryce Lokomotyw i Maszyn Winterthur. W młynie zostały zamontowane trzy mlewniki z przełomu XIX/XX wieku, które stanowią  obecnie bardzo rzadko spotykane na terenie Polski zabytkowe urządzenia do produkcji mąki. Były one wyprodukowane w różnych wytwórniach: Lwówek Wielkopolski, Machań i S-ka w Pardubicach, C. Skoryny w Warszawie. Poza wymienionymi wyżej maszynami młyn w Niegowie posiada inne unikalne maszyny takie jak: łuszczarka bębnowa (kaszak), śrutowniki, odsiewacze graniaste, odsiewacze płaskie, systemy transportu zboża i mlewa: grawitacyjny, kubełkowy oraz ślimakowy. Wewnątrz budynku znajdują się elewatory zbożowe i zbiorniki na produkty przemiału.

W czasie II wojny światowej młyn był eksploatowany na rzecz niemieckiego okupanta, a następnie Armii Czerwonej. W latach 1945-46 obiekt przeszedł remont, a rok później został przejęty przez państwo. Ok. 1950 r. wprowadzono zmiany do systemu urządzeń. W 1955 r. po doprowadzeniu elektryczności do wsi, głównym napędem młyna stal się silnik elektryczny o mocy 40 kW. W 1958 r. właściciele odzyskali zakład i wydzierżawili Tadeuszowi Borowskiemu, który prowadził go do 1968 roku. W 1962 r. w związku z budową domu i piekarni zlikwidowano drewnianą szopę na koks stojącą opodal przybudówki motorowni, a do południowego szczytu młyna dostawiono warsztat. W l. 70. XX w. zniszczeniu uległa drewniana kaszarnia.

W roku 2007 losem nieużytkowanego młyna zagrożonego przez rozbudowę pobliskiej drogi ekspresowej zainteresowało się Bractwo Zabrodzkie. Z inicjatywy Stowarzyszenia 17 kwietnia 2013 r. decyzją nr 389/13 Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek i otoczenie młyna motorowego „Nowość” z 1928 r. znajdującego się przy ul. Warszawskiej w Niegowie. 12 lipca 2013 r. do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego decyzją nr 780/13 wpisano wyposażenie młyna.

Po zabezpieczeniu obiektu i przeprowadzeniu niezbędnych prac porządkowych młyn niegowski stał się doskonałym miejscem do organizowania imprez środowiskowych Stowarzyszenia. Co roku obchodzone są tutaj Europejskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, Noc Muzeów i Pożegnanie lata.

Rewitalizacja

Zobacz, co robimy w ramach rewitalizacji tego wyjątkowego miejsca.

Źródła: